Mehmet Zafer Çağlayan, 15 Kasım 1957'de Muş'ta doğdu. Babasının adı M. Salih, annesinin adı Muhlise'dir.
Makine Mühendisi ve Sanayici; Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümünü bitirdi.Sanayicilik yaptı. 1987'de Ankara Sanayi Odası Oda Meclisi Üyesi oldu. 1989'da Ankara Sanayi Odası Yönetim Kurulu Üyesi, 1991'de Başkanvekili ve 1995'te Yönetim Kurulu Başkanı olarak, 13 yıl aralıksız bu görevini sürdürdü. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinde üç dönem Başkan Yardımcılığı görevinde bulundu.
23. Dönemde Ankara Milletvekili seçildi. 60. Hükümette Sanayi ve Ticaret Bakanı olarak atandı. Bilahare 60.Hükümette yapılan değişiklikte, Devlet Bakanlığı görevine getirildi. 61. Hükümette ise Ekonomi Bakanlığı görevini üstlendi.
İngilizce bilen Çağlayan, evli ve 2 çocuk babasıdır.